Πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια (ΠΩΑ) αλλιώς πρώιμη εμμηνόπαυση ή υπεργοναδοτροπικός υπογοναδισμός είναι η απώλεια της λειτουργίας των ωοθηκών πριν την ηλικία των 40 ετών. Η συχνότητας της ΠΩΑ είναι περίπου 1%.
Ο μέσος όρος ηλικίας της φυσιολογικής εμμηνόπαυσης είναι τα 51 χρόνια, σε κάποιες όμως γυναίκες οι ωοθήκες σταματούν να λειτουργούν πολύ νωρίτερα. Οι γυναίκες αυτές θα εμφανίσουν αρχικά ανωμαλίες στον κύκλο τους, μικρή ποσότητα αίματος στη περίοδο και σύντομα η περίοδος θα σταματήσει εντελώς.
Η διάγνωση τίθεται με ορμονικό έλεγχο ενώ στο γυναικολογικό υπερηχογράφημα οι ωοθήκες απεικονίζονται συνήθως μικρές – ατροφικές με πολύ μικρό αριθμό αρχέγονων ωοθυλακίων.
Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης σε ΠΩΑ είναι γενικά πιο σοβαρά από εκείνα των μεγαλύτερων σε ηλικία γυναικών. Παρατηρείται αυξημένος κίνδυνος για οστεοπόρωση και καρδιαγγειακά νοσήματα.
Όσον αφορά στην αιτιολογία της ΠΩΑ στις περισσότερες περιπτώσεις η αιτία δεν προσδιορίζεται. Ενοχοποιούνται αυτοάνοσα νοσήματα, γενετικές διαταραχές όπως είναι το Σύνδρομο Turner και το Fragile X, ακτινοθεραπείες για κακοήθη νοσήματα , χημειοθεραπείες, οικογενειακό ιστορικό, προηγηθείσα χειρουργική επέμβαση της πυέλου και φλεγμονές. Η δυνατότητα αυτόματης εγκυμοσύνης στην γυναίκα αυτή είναι περιορισμένη, απρόβλεπτη και μη ελεγχόμενη. Ιατρικά η καλύτερη αντιμετώπιση της υπογονιμότητας στην περίπτωση αυτή είναι με χρήση ωαρίων δότριας.
